Otizm belirtileri, üç ayrı alanda incelenerek gözlemlenebilir. Sosyal etkileşim, iletişim ve yinelenen davranışlar konuları adı altında görülen belli belirtiler vardır.
Sosyal Etkileşim Sırasında Ortaya Çıkan Otizm Belirtileri Nelerdir?
Göz kontağı hiç kurmamak veya kısa süreli kurmak bu belirtilerin başında sayılabilir. Jest ve mimik kullanımları da oldukça kısıtlıdır. Ayrıca sosyal etkileşim sorunu olan bireyler, karşılarında bir kişi varken onunla olan mesafesini ve ses tonlarını ayarlayamazlar. Otizmli kişi kendi yaşıtlarının gösterdiği gelişimi gösteremez ve kendi yaşıtlarındaki kişilerle ilişki kurmakta zorlanır. Belli kişilerle ve belli ilgi noktalarına dayalı ilişkiler geliştirebilirler. Grup aktivitelerinde ise oldukça zorlanırlar. Genelde yalnızlığı tercih ederler ve başkalarıyla yapılan aktivitelerden sınırlı oranda zevk alırlar. Kolay kolay şaşırma ifadesinde bulunmazlar ve sözel övgülere karşılık vermezler. Başkaları onlara karşı ilgi gösterdiğinde karşılık vermezler ve ona seslenildiğinde farkında değilmiş gibi davranırlar. Ortamda bir değişiklik olduğunda bu duruma karşı ilgisiz kalırlar. Karşılarında biri ağladığında, kızdığında veya sevindiğinde bunu anlayıp ayırt edemezler.
İletişim Kurarken Ortaya Çıkan Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm belirtileri, otizmli çocukların dil gelişimlerinin daha geç olması sebebiyle konuşma zorluğunu da içerir. Bazı çocuklar iki yaşını geçmelerine rağmen tek bir sözcük bile söyleyemeyebilir. Üç yaşından büyük oldukları halde iki kelimelik basit cümleler dışında cümle kuramıyor olabilirler. İletişim sıkıntıları arasında karşılıklı konuşmada zorluk yaşama sorununu da katabiliriz. İletişim sorunu olan kişiler; konuşmayı başlatma, sürdürme ve sonlandırmada büyük sıkıntı yaşarlar. Kendi seçtikleri konu dışında başka konularda konuşmaktan hoşlanmazlar. Bir başkasının onlara söylediklerini yineleyerek sürekli tekrar edebilirler. Televizyondan duyduklarını veya okudukları cümleleri alakasız bir anda tekrarlayarak sürekli olarak dile getirebilirler. Herhangi bir anlam ifade etmeyen ve kendi uydurdukları kelimeleri kullanarak iletişim kurmaya çalışabilirler. Oynadıkları oyunlarda hayal güçlerini kullanmaları gerektiğinde sıkıntı yaşarlar. Ellerinde bulunan oyuncakları ise diğer çocuklardan farklı olacak şekilde kullanarak oynarlar.
Sınırlı ve Yinelenen Davranışlar Şeklinde Ortaya Çıkan Belirtiler Nelerdir?
Bazı konulara karşı çok ilgiliyken bazı konulara karşı hiç ilgileri bulunmaz. Tepki bile göstermezler. Sürekli aynı şeyi yapmak isteyebilirler. İlgi duydukları konularda her an onu yapmak isteyebilirler. Bazı davranışları sıralayarak her seferinde aynı şekilde yapmak isteyebilirler. İstedikleri şekilde yapılmadığında sinirlenebilirler. Sıra dışı el hareketleri yaparak hareketli nesnelere aşırı ilgi göstermek de belirtiler arasındadır.
Bu davranışların tek bir tanesinin görülmesi yeterli değildir. Sosyal etkileşim sorunlarından en az iki bunun yanında diğer kategorilerden de en az 1 tanesinin belirti olarak görülmesi gerekir. Belirtiler olsa bile çocuğunuz otizmli olmayabilir. Bu noktada bir uzman size mutlaka yardımcı olacaktır. Otizm spektrum bozukluğu konusu altında aslında birçok dal vardır. Görülen belirtilere göre çocuktaki bu türlerden hangisinin olduğu tespit edilip tedavisine ona göre başlanabilmektedir.
Çocuğunuz otizmli ise onun eğitimine katkıda bulunabileceğiniz Otsimo uygulamasını telefonunuza veya tabletinize indirerek onunla daha verimli vakit geçirebilirsiniz. Uygulamada yer alan oyunlar ile gelişiminde ilerleme kaydetmesini sağlayabilirsiniz.
Hasan ELCİK
