Yapay zeka açısından son derece heyecan verici gelişmeler yaşanıyor. Filmlerde yıllar önce işlenen fütüristik mevzular yapay zekâ ile artık hayata geçiyor. Yapay zeka ile makineler programlamaya gerek kalmadan verileri okuyup trendleri buluyor ve bilimde, teknolojide, sağlıkta, iş dünyasında ve daha bir çok alanda geleceği şekillendirmeye devam ediyor.
Bu yıl yapay zekânın sağlık sektöründe büyük gelişmelere sahne olacağını tahmin ediyoruz. Çünkü yapay zekâ doktorlardan daha fazla doktorluk yapıyor ve hastalıklara doktorlardan daha isabetli teşhis koyabiliyor. Doktorlar hayatları boyunca belirli sayıda hastaya bakıp tecrübe sahibi olabiliyorlar. Fakat yapay zekâ Dünya’daki bütün teşhisleri görüp diğer doktorların tecrübelerinden de faydalanarak daha isabetli kararlar alabiliyor. Ayrıca “computer vision” yani bilgisayarların görmesi ile birlikte resim işleme sağlık sektörüne müthiş katkılar sağlıyor. Bu sayede hastalar cep telefonlarına bakarak “ayna ayna, söyle bana, benim hastalığım nedir” diyebiliyor ve cep telefonu hastanın yüzüne bakarak teşhis koyabilecek.
Geçtiğimiz aylarda yapay zekâ, makine öğrenmesi ve veri bilimi dersi alan bir öğrenci bir uygulama geliştirdi. Bu uygulamaya göre derilerinde Eczema, Kızamık ve Melanoma olan hastalardan yüzlerce resim çekildi ve resimler makinaya gösterilerek eğitildi. Şimdi hastalar derilerindeki kızarıklığın resmini çekip bu uygulamaya gönderdiğinde hastalık otomatik olarak teşhis edilebiliyor. Bu sayede hasta daha doktoru görmeden sadece telefonundaki bir uygulama ile kendisine teşhis koyabiliyor ve alması gereken ilaçlar listeleniyor. Bu yıl bu tür uygulamaların çok daha yaygın olacağını görüyoruz.
Robotlar ve yapay zekâ diş doktorlarını da devre dışı bırakmaya aday. 2018 yılında bir robot hiç bir insanın katkısı olmadan sadece yönlendirmesiyle bir diş implant operasyonu gerçekleştirdi. Bu sayede diş doktorları insan hatasının önüne geçmiş olacak. Robotların ölçümleri çok daha kesin ve hassas olması ve bilimsel veriye dayanması sebebiyle başarı oranının daha yükseldiği görülüyor. Aynı zamanda yapay zekâ bu işi insana göre çok daha hızlı gerçekleştirdiği için hem vakit hemde nakit israfı önlenmiş oluyor.
Tıbbi görüntüleme doğru teşhisin temelidir. Daha önceki hastaların görüntülerinden algoritmalar eğitilerek yeni hastalara doktor daha resimleri görmeden teşhis konulabilir. Özellikle resim işleme konusunda yapay zekâ algoritmalarının çok hızlı çalıştıklarına şahit oluyoruz. Bununla birlikte, görüntü analizi doktorlar için zaman alıcı ve zor bir iştir. Üç boyutlu (3D) tıbbi taramaları karşılaştırmaları ve değişiklikleri analiz etmeleri doktorlar için saatler alabilir. Fakat Haziran 2018’de, bir MIT araştırma ekibi, 3D taramaları doktorlardan 1000’e kadar daha hızlı analiz eden bir makine öğrenme algoritması geliştirdiklerini duyurdu. Bu keşif özellikle cerrahlar için inanılmaz derecede önemlidir. Bazen ameliyattan sonra bir tümörü tamamen çıkaramadıklarını fark ederlerse, hastaları ameliyathaneye geri getirmeleri gerekir. Tıbbi görüntüleri daha hızlı okuma yeteneği bu açıdan hayat kurtarıcıdır. Bu teknoloji ile, değişiklikleri gerçek zamanlı olarak inceleyebilirler.
Yapay zekâ hastaneler içinde büyük bir yardımcı. Geçmişteki hastaların durumuna ve aynı şikayetten kaç gün kaldıklarına göre gelecekte aynı şikayetle gelen bir hastanın hastanede kaç gün kalacağını ve buna göre yatak sayısının en optimum kullanılmasını sağlayabilir. Hatta acil servise ne zaman, kaç hastanın ve hangi şikayetlerle gelebileceği öngörülebilir. Hava durumunu tahmin ettiğimiz gibi, bir hastanenin kullandığı ilaçları, ihtiyacı olacak cihazları ve personel sayısını yapay zekâ ile tahmin etmek mümkün.
Hemşireler, doktorlar ve diğer tüm sağlık sektörü çalışanları zamanlarının çoğunu idari görevler için harcarlar. Yapay zekâ bu durumda da çalışanların imdadına yetişiyor. Yapay zekâ doktorların konuşmalarını yazıya dökerek hastalar hakkındaki raporları çok hızlı bir şekilde kayıt altına alabilir. Bu sayede kazanılan zamanda doktorlar diğer hastalar ile ilgilenerek kısa zamanda daha çok sayıda hasta ile alakadar olabilirler.
Tüp bebek merkezlerinde başarı oranların takip edilerek toplanan veriler gelecekte başvuru yapay bir hastanın tedavisinin başarılı olup olmayacağını daha ilk gün tahmin edebilir. Geçmişteki verilerde çalıştırılacak makine öğrenmesi modelleri kendisini eğiterek geçmişte tüp bebek tedavisi almış olanların ortak özelliklerinden ve sağlık problemlerinden gelecekte olacakları tahmin etmek yapay zekâ için işten bile değildir.
Sağlık sektörünün en önemli problemlerinden birisi de kalifiye elemandır. İş ilanlarında binlerce kişi başvurup, özgeçmiş gönderiyor. İnsan kaynakları biriminin binlerce özgeçmişi anında değerlendirme şansı yoktur. Ancak yapay zekâ iş tanımı girilen yazı ile binlerce özgeçmiş dökümanını anında inceleyerek işe en uygun adayı belirleyebilir.
Yapay zekânın Doğal Dil İşleme kısmı bilimsel literatürü milisaniyeler içerisinde tarayıp doktoru yeni teknolojiler ve bilimsel gelişmeler hakkında bilgilendirebilir ve istatistik ve makine öğrenmesi algoritmaları ile bir hasta hakkında en uygun tedavi yöntemini tavsiye edebilir.
Gelecekte ise bilgisayar çiplerinin gitgide ucuzlaması ve akıllı IoT cihazlar (Internet of Things) ile evlerde sürekli insanların kan ve idrar değerlerini takip eden cihazlar olacak. Bu cihazlar hasta hakkında sürekli veri toplayacak ve benzer kan değerlerinden çıkan sonuçlar diğer hastaların sonuçları ile karşılaştırılacak ve önleyici hekimlik müessesesi canlanacak. Hatta algoritmalar halihazırda doktorlardan daha isabetli teşhis koyabilmektedirler. Bu durumda Hastalar hastaneye gelmeden önce kendileri hakkında bilgi sahibi olabilecekler. Bu akıllı cihazlar sonunda insanlık hakkında sürekli sağlık verisi toplayan devasa cihazlara dönüşebilir. Hatta bu bilgiler ışığında yapay zekâ ilaç tavsiyesinde bulunabilir. Bu açılardan baktığımızda yapay zekânın sağlıkta büyük katkıları kaçınılmaz duruma geliyor.
Yapay zekâ ile işletmeler masraflarını ve israflarını minimuma indirirken, kârlarını da maksimuma çıkarıyorlar. İnsanların yapabileceği rutin işleri yapay zeka bir kaç milisaniye içerisinde çok daha doğru bir şekilde yapabiliyor ve sağlık sektöründe de yapay zekânın önemi büyük.
Zafer Acar
Kaynak : https://www.karar.com/yazarlar/zafer-acar/yapay-zeka-saglikta-12420
